Ifojusi
Amuaradagba ati awọn legumes ọlọrọ okun pẹlu Ewa, awọn ewa ati awọn lentils ni a mọ lati ni ọpọlọpọ awọn anfani ilera pẹlu idinku eewu ti awọn arun ọkan, diabetes, cholesterol ati àìrígbẹyà ati ilọsiwaju titẹ ẹjẹ. Awọn iwadii oriṣiriṣi ti o da lori olugbe (ẹgbẹ) tun tọka pe ounjẹ / ounjẹ ọlọrọ ni awọn ẹfọ bii Ewa, awọn ewa ati awọn lentil le ni nkan ṣe pẹlu eewu ti o dinku ti pato akàn orisi bi igbaya, colorectal ati pirositeti aarun. Sibẹsibẹ, gbigbemi ti o ga julọ ti awọn ẹfọ le ma dinku eewu ti akàn endometrial.
Kini Awọn Ẹfọ?
Awọn eweko ti o ni ofin jẹ ti idile pea tabi idile Fabaceae ti awọn ohun ọgbin. Awọn nodules ti gbongbo ti awọn eweko wọnyi gbalejo awọn kokoro arun rhizobium ati awọn kokoro arun wọnyi ni titan nitrogen lati oju-aye sinu ile, eyiti awọn eweko lo fun idagbasoke wọn, nitorinaa o ṣe ajọṣepọ ajọṣepọ kan. Nitorinaa, awọn ohun ọgbin leguminous jẹ olokiki fun ijẹẹmu wọn ati awọn anfani ayika.
Awọn eweko ti o ni ofin ni awọn adarọ ese pẹlu awọn irugbin inu wọn, eyiti a tun mọ ni awọn ẹfọ. Nigbati a ba lo bi awọn irugbin gbigbẹ, awọn irugbin wọnyi ni a pe ni awọn ọlọ.
Diẹ ninu awọn ẹfọ jijẹ pẹlu awọn Ewa; awọn ewa wọpọ; lentil; ẹyẹ ẹlẹsẹ; awọn irugbin; epa; awọn oriṣi awọn ewa gbigbẹ pẹlu akọn, pinto, ọgagun, azuki, mung, giramu dudu, asare eleyi, iresi, moth, ati awọn ewa tepary; awọn oriṣiriṣi oriṣi ti awọn ewa gbooro gbigbo pẹlu ẹṣin ati awọn ewa aaye, awọn Ewa gbigbẹ, Ewa ti o ni oju dudu, Ewa ẹiyẹle, eso ilẹ bambara, vetch, lupins; ati awọn miiran bii iyẹ-apa, felifeti ati awọn ewa iṣu. Didara ti ijẹẹmu, irisi ati itọwo le yatọ si oriṣi awọn isọdi.
Awọn anfani Ilera ti awọn ẹfọ
Awọn isọ jẹ ounjẹ ti o dara julọ. Awọn ẹfọ gẹgẹbi awọn Ewa, awọn ewa ati awọn eso lentil jẹ orisun ti o dara julọ fun awọn ọlọjẹ ati awọn okun ti ijẹun niwọn ati pe a mọ lati ni awọn anfani ilera oriṣiriṣi. A gba awọn ọlọjẹ pea bi ounjẹ tabi awọn afikun ati pe a fa jade ni fọọmu lulú lati awọn ewa pipin alawọ ati alawọ.
Yato si awọn ọlọjẹ ati awọn okun ti ijẹẹmu, awọn ẹfọ tun kun pẹlu ọpọlọpọ awọn eroja miiran pẹlu:
- antioxidants
- Awọn ohun alumọni gẹgẹbi irin, iṣuu magnẹsia, sinkii, kalisiomu, potasiomu
- Awọn vitamin B gẹgẹbi folate, Vitamin B6, thiamine
- Awọn carbohydrates pẹlu sitashi sooro
- Awọn sterol ọgbin ounjẹ bi β-sitosterol
- Phytoestrogens (awọn agbo ọgbin pẹlu estrogen bi ohun-ini) bii Coumestrol
Ko dabi awọn ounjẹ bii ẹran pupa, awọn iṣọn ko ga ninu awọn ọra ti o dapọ. Nitori awọn anfani wọnyi, awọn ẹfọ ọlọrọ ọlọrọ pẹlu awọn Ewa, awọn ewa ati awọn eso lentil ni a kà si yiyan ti o dara julọ ti ilera si awọn ẹran pupa ati pe wọn tun lo bi ounjẹ onjẹ ni ọpọlọpọ awọn orilẹ-ede kaakiri agbaye. Ni afikun, iwọnyi tun jẹ ilamẹjọ ati alagbero.
Njẹ awọn isọdi pẹlu awọn Ewa gẹgẹ bi apakan ti ounjẹ ti ilera ati igbesi aye le ni nkan ṣe pẹlu ọpọlọpọ awọn anfani ilera eyiti o ni:
- Idena àìrígbẹyà
- Iyokuro ewu arun inu ọkan
- Awọn ipele idaabobo awọ silẹ
- Imudarasi titẹ ẹjẹ
- Idena iru-ọgbẹ 2
- Igbega pipadanu iwuwo
Sibẹsibẹ, pẹlu awọn anfani ilera wọnyi, diẹ ninu awọn idiwọ ti o mọ wa fun ọra-kekere wọnyi, awọn Ewa amuaradagba giga, awọn ewa ati awọn eso lentil bi wọn ṣe ni awọn agbo kan ti a mọ ni awọn eroja alatako. Iwọnyi le dinku agbara ara wa lati fa awọn eroja kan mu.
Awọn apẹẹrẹ ti awọn egboogi-ijẹẹmu wọnyi eyiti o le dinku gbigba ọkan tabi diẹ sii ti awọn eroja pẹlu iron, zinc, kalisiomu ati iṣuu magnẹsia jẹ phytic acid, lectins, tannins and saponins. Awọn ẹfọ ti ko jinna ni awọn ikowe ti o le fa wiwu, sibẹsibẹ, ti o ba jinna, awọn ikowe wọnyi ti o wa ni oju awọn ẹfọ le yọ.
Awọn ounjẹ lati Je Lẹhin Aarun Aarun!
Ko si awọn aarun meji kanna. Lọ kọja awọn ilana ijẹẹmu ti o wọpọ fun gbogbo eniyan ati ṣe awọn ipinnu ara ẹni nipa ounjẹ ati awọn afikun pẹlu igboya.
Wiwọle Legume ati Ewu ti Akàn
Jije ounjẹ ti o ni ijẹẹmu pẹlu awọn anfani ilera ti o yatọ, awọn oniwadi kaakiri agbaye ti nifẹ lati ni oye ajọṣepọ laarin gbigbemi amuaradagba wọnyi ati awọn legumes ọlọrọ okun ti ijẹunjẹ pẹlu Ewa, awọn ewa ati awọn lentils ati eewu ti akàn. Awọn iwadii orisun olugbe oriṣiriṣi ati awọn itupalẹ-meta ti ṣe lati ṣe iṣiro ẹgbẹ yii. Awọn ijinlẹ lọpọlọpọ tun ti ṣe lati ṣe iwadii idapọ ti awọn ounjẹ kan pato ti o wa ni iye giga ni awọn ounjẹ leguminous gẹgẹbi Ewa, awọn ewa ati awọn lentil pẹlu eewu ti awọn oriṣi akàn oriṣiriṣi.
Diẹ ninu awọn ẹkọ wọnyi ati awọn itupalẹ awọn adaṣe ti ṣajọpọ ninu bulọọgi.
Wiwọle Legume ati Ewu Ewu Ọgbẹ
Iwadi lori Awọn Obirin Ara Iran
Ninu iwadi ti o ṣẹṣẹ ṣejade ni Oṣu Karun ọjọ 2020, awọn oniwadi ṣe iṣiro idapo laarin ẹfọ ati gbigbe eso ati ewu ọgbẹ igbaya ni awọn obinrin ara ilu Iran. Fun onínọmbà, data ti o da lori ibeere ibeere igbohunsafẹfẹ onjẹ ologbele-pipọ 168-ohun kan ni a gba lati inu iṣakoso idari-ọrọ ti olugbe eyiti o wa pẹlu awọn alaisan ọgbẹ igbaya 350 ati awọn idari 700 ti ọjọ-ori ati ipo eto-ọrọ wọn baamu pẹlu ti ti ọgbẹ igbaya alaisan. Awọn ẹfọ ti a ṣe akiyesi fun iwadi naa pẹlu awọn lentil ọlọrọ ọlọrọ, awọn Ewa, chickpeas, ati awọn oriṣiriṣi awọn ewa, pẹlu awọn ewa pupa ati awọn ewa pinto. (Yaser Sharif et al, Akàn Nutr., 2020)
Onínọmbà naa rii pe laarin awọn obinrin ti o fi ranṣẹ lẹyin igbeyawo ati awọn alabawọn iwuwo deede, awọn ẹgbẹ ti o ni iwuwo ẹfọ giga ni 46% eewu ti oyan igbaya ti a fiwera pẹlu awọn ti o ni iwulo ẹṣẹ kekere.
Iwadi na pari pe jijẹ amuaradagba ti o pọ si ati awọn legumes ọlọrọ okun ti ijẹunjẹ gẹgẹbi Ewa, chickpeas ati awọn oriṣiriṣi awọn ewa le ṣe anfani fun wa ni idinku eewu igbaya. akàn.
Iwadi Akàn Oyan San Francisco Bay Area
Iwadi kan ti a gbejade ni ọdun 2018 ṣe ayẹwo idapo laarin legume / bean gbigbemi ati awọn oriṣi aarun igbaya ti o da lori ipo ti estrogen receptor (ER) ati olugba progesterone (PR). Awọn data igbohunsafẹfẹ ounjẹ fun onínọmbà ni a gba lati inu iwadi iṣakoso-orisun olugbe, ti a pe ni San Francisco Bay Area Cancer Study, eyiti o wa pẹlu awọn ọran aarun igbaya ọmu ti o ni 2135 Hispanics, 1070 African America, ati 493 ti kii ṣe Awọn eniyan Alailẹgbẹ Hispaniki ; ati awọn idari 572 ti o ni 2571 Hispaniki, 1391 Afirika Amẹrika, ati 557 ti kii ṣe Awọn Alailẹgbẹ Hispaniki. (Meera Sangaramoorthy et al, Akàn Med., 623)
Itupalẹ iwadi yii rii pe gbigbemi giga ti okun ewa, awọn ewa lapapọ (pẹlu amuaradagba ati awọn ewa garbanzo ọlọrọ fiber; awọn ewa miiran bii kidinto pinto, dudu, pupa, lima, refried, Ewa; ati Ewa oju dudu), ati awọn irugbin lapapọ. dinku eewu ti akàn igbaya nipasẹ 20%. Iwadi na tun rii pe idinku yii jẹ pataki diẹ sii ni olugba estrogen ati progesterone receptor odi (ER-PR-) igbaya aarun, pẹlu awọn idinku eewu ti o wa lati 28 si 36%.
Coumestrol ati Ewu Egbo Alakan - Iwadi Swedish
Coumestrol jẹ phytoestrogen (ohun ọgbin pẹlu awọn ohun-ini estrogenic) eyiti o wọpọ ni awọn chickpeas, awọn Ewa pipin, awọn ewa lima, awọn ewa pinto ati awọn eso soybean. Ninu iwadi ti a tẹjade ni ọdun 2008, awọn oniwadi ṣe iṣiro idapo laarin gbigbe ti awọn phytoestrogens ti o jẹun pẹlu isoflavonoids, awọn lignans ati coumestrol ati eewu awọn oriṣi aarun igbaya igbaya ti o da lori ipo olugba estrogen (ER) ati olugba olugba progesterone (PR) ninu awọn obinrin ara Sweden. A ṣe ayẹwo naa da lori data ibeere ibeere onjẹ ti a gba lati iwadi akẹkọ ẹgbẹ ti o nireti olugbe ilu 1991/1992, ti a pe ni Igbesi aye Awọn obinrin Scandinavian ati Ikẹkọ Ẹlẹjọ Ilera, laarin awọn obinrin 45,448 Swedish ṣaaju- ati ifiweranṣẹ ọkunrin. Lakoko atẹle titi di Oṣu kejila ọdun 2004, 1014 awọn aarun aarun igbaya ti a sọ. (Maria Hedelin et al, J Nutr., 2008)
Iwadi na ri pe ni akawe si awọn ti ko jẹ coumestrol, awọn obinrin ti o ni gbigbe agbedemeji agbedemeji ti coumestrol nipasẹ gbigbe awọn ewa ọlọrọ ọlọrọ, awọn ewa, lentil ati bẹbẹ lọ le ni nkan ṣe pẹlu 50% dinku eewu olugba estrogen ati olugba olugba progesterone (ER -PR-) ọgbẹ igbaya. Sibẹsibẹ, iwadi naa ko ri idinku eyikeyi ninu eewu ti olugba estrogen ati olugba progesterone olugba awọn aarun igbaya ti o dara.
Wiwọle Legume ati Ewu Ewu akàn
Meta-Analysis nipasẹ Awọn oniwadi lati Wuhan, China
Ninu iwadi ti a gbejade ni ọdun 2015, awọn oniwadi lati Wuhan, China ṣe agbeyẹwo-onínọmbà lati ṣe akojopo isopọpọ laarin iwulo ẹfọ ati eewu ti akàn awọ. Awọn data fun onínọmbà ni a mu lati awọn iwadi ti o da lori olugbe 14 eyiti a gba ni ibamu si wiwa litireso ni Medline ati awọn apoti isura data Embase titi di Oṣu kejila ọdun 2014. Lapapọ awọn olukopa 1,903,459 ati awọn iṣẹlẹ 12,261 ti o ṣe alabapin eniyan 11,628,960 ni o wa ninu awọn ẹkọ wọnyi. (Beibei Zhu et al, Sci Rep. 2015)
Ayẹwo meta naa rii pe agbara ti awọn ẹfọ eleyi ti o ga julọ bi awọn Ewa, awọn ewa ati awọn soybeans le ni nkan ṣe pẹlu eewu ti o dinku ti Cancer Colorectal, paapaa ni awọn ara Esia.
Meta-Onínọmbà nipasẹ Awọn oniwadi lati Shanghai, Orilẹ-ede Eniyan ti China
Ninu iwadi ti a tẹjade ni ọdun 2013, awọn oniwadi lati Shanghai, China ṣe apẹẹrẹ onínọmbà lati ṣe akojopo isopọpọ laarin gbigbe ti awọn irugbin bi awọn Ewa, awọn ewa ati awọn soybeans ati eewu ti akàn awọ. A gba data lati inu olugbe 3 ti o da lori / ẹgbẹ ati awọn iwadii iṣakoso ọran 11 pẹlu awọn iṣẹlẹ 8,380 ati apapọ awọn olukopa 101,856, nipasẹ wiwa ọna ẹrọ ti The Cochrane Library, MEDLINE ati Embase bibliographic infomesonu laarin Oṣu Kini 1, 1966 ati Kẹrin 1, 2013. (Yunqian Wang et al, PLoS Ọkan., 2013)
Atọjade-meta fihan pe gbigbe ti o ga julọ ti awọn ẹfọ le ni nkan ṣe pẹlu idinku pataki ninu eewu ti adenoma awọ. Sibẹsibẹ, awọn oluwadi daba awọn ilọsiwaju siwaju sii lati jẹrisi ajọṣepọ yii.
Iwadi Ilera Adventist
Ninu iwadi ti a tẹjade ni ọdun 2011, awọn oniwadi ṣe iṣiro ajọṣepọ laarin gbigbe ti awọn ounjẹ gẹgẹbi awọn ẹfọ alawọ ewe ti a ti jinna, awọn eso gbigbẹ, awọn ẹfọ, ati iresi brown ati eewu awọn polyps ti ko ni awọ. Fun eyi, a gba data lati awọn iwe ibeere ti ijẹẹmu ati igbesi aye lati awọn iwadi akẹkọ 2 ti a pe ni Adventist Health Study-1 (AHS-1) lati 1976-1977 ati Adventist Health Study-2 (AHS-2) lati 2002-2004. Lakoko atẹle 26-yr lati igba iforukọsilẹ sinu AHS-1, apapọ awọn iṣẹlẹ 441 tuntun ti rectal / colon polyps ni wọn royin. (Yessenia M Tantamango et al, Nutr Akàn., 2011)
Onínọmbà naa rii pe agbara ti awọn ọlọjẹ ọlọrọ ati awọn ẹfọ ọlọrọ okun ni o kere ju awọn akoko 3 fun ọsẹ kan le dinku eewu ti polyps colorectal nipasẹ 33%.
Ni kukuru, awọn ijinlẹ wọnyi tọka pe ẹfọ (gẹgẹbi awọn Ewa, awọn ewa, awọn lentil ati bẹbẹ lọ) gbigbe le ni nkan ṣe pẹlu eewu eewu ti aarun awọ.
Wiwọle Legume ati Ewu Ewu Ọgbẹ
Iwadi nipasẹ Wenzhou Medical University ati Zhejiang University
Ninu iwadi ti a gbejade ni ọdun 2017, awọn oniwadi lati Ile-ẹkọ Imọ-jinlẹ Wenzhou ati Yunifasiti Zhejiang, China ṣe agbekalẹ onínọmbà lati ṣe akojopo isopọpọ laarin gbigbe ẹfọ ati ewu akàn pirositeti. Awọn data fun onínọmbà yii ni a mu lati awọn nkan 10 ti o wa pẹlu awọn iwadi 8 ti o da lori olugbe / ẹgbẹ pẹlu awọn eniyan 281,034 ati awọn iṣẹlẹ iṣẹlẹ 10,234. Awọn ijinlẹ wọnyi ni a gba ni ibamu si wiwa litireso eleto ni PubMed ati Web ti Science infomesonu titi di Okudu 2016. (Jie Li et al, Oncotarget., 2017)
Atọjade-meta ti ri pe fun giramu 20 kọọkan fun alekun gbigbe ti ẹfọ, eewu akàn pirositeti ti dinku nipasẹ 3.7%. Iwadi na pari pe gbigbe giga ti awọn ẹfọ le ni nkan ṣe pẹlu eewu eewu ti akàn pirositeti.
Ikẹkọ Ẹkọ Multiethnic ni Hawaii ati Los Angeles
Ninu iwadi ti a tẹjade ni ọdun 2008, awọn oniwadi ṣe iṣiro idapo laarin legume, soy ati gbigbemi isoflavone ati eewu ti akàn pirositeti. Fun onínọmbà, a gba data ni lilo ibeere ibeere igbohunsafẹfẹ ounjẹ ni Ikẹkọ Ẹkọ Multiethnic ni Hawaii ati Los Angeles lati 1993-1996, eyiti o wa pẹlu awọn ọkunrin 82,483. Lakoko akoko atẹle atẹle ti awọn ọdun 8, awọn ọran akàn pirositeti 4404 pẹlu 1,278 ti ko ṣe ipinya tabi awọn ọran giga-ni wọn royin. (Song-Yi Park et al, Int J Cancer., 2008)
Iwadi na ri pe ni akawe si awọn ọkunrin ti o ni gbigbe ti o kere ju ti awọn ẹfọ, o wa 11% idinku ti akàn pirositeti lapapọ ati 26% idinku ti aarun ti kii ṣe ti agbegbe tabi ipo giga ni awọn ti o ni gbigbe awọn ẹfọ ti o ga julọ. Awọn oniwadi pari pe gbigba ẹfọ le ni nkan ṣe pẹlu idinkuwọntunwọnsi ninu eewu arun jẹjẹrẹ pirositeti.
Iwadi iṣaaju ti a ṣe nipasẹ awọn oniwadi kanna ti tun daba pe lilo awọn ẹfọ gẹgẹbi awọn Ewa, awọn ewa, awọn ẹwẹ, awọn soybeans ati be be lo le ni nkan ṣe pẹlu eewu eewu ti akàn pirositeti. (LN Kolonel et al, Akàn Epidemiol Biomarkers Prev., 2000)
Wiwọle Legume ati Ewu Earun Aarun Endometrial
Ninu iwadi ti a tẹjade ni ọdun 2012, awọn oniwadi lati Ile-ẹkọ giga Yunifasiti ti Hawaii Cancer, Los Angeles, ṣe atunyẹwo isopọpọ laarin legume, soy, tofu ati gbigbemi isoflavone ati eewu ti akàn ainipẹkun ni awọn obinrin postmenopausal. A gba data onjẹ lati awọn obinrin 46027 post-menopausal ti a kojọ ni Ikẹkọ Multiethnic Cohort (MEC) laarin Oṣu Kẹjọ Ọjọ 1993 ati Oṣu Kẹjọ ọdun 1996. Lakoko akoko atẹle atẹle ti awọn ọdun 13.6, apapọ awọn ọran akàn endometrial 489 ni a mọ. (Nicholas J Ollberding et al, J Natl akàn Inst., 2012)
Iwadi na rii pe apapọ gbigbe ti isoflavone, gbigbe daidzein ati gbigbe jiini le ni nkan ṣe pẹlu eewu eewu ti aarun ailopin. Sibẹsibẹ, iwadi naa ko rii idapo pataki laarin gbigbe ti awọn ẹfọ pọ si ati eewu ti akàn endometrial.
ipari
Awọn ijinlẹ ti o da lori olugbe oriṣiriṣi tọkasi pe lilo amuaradagba ati awọn ounjẹ ọlọrọ okun gẹgẹbi awọn legumes tabi awọn iṣọn pẹlu Ewa, awọn ewa ati awọn lentils le ni nkan ṣe pẹlu eewu idinku ti awọn aarun kan pato gẹgẹbi igbaya, colorectal ati akàn pirositeti. Sibẹsibẹ, iwadi ti o da lori olugbe ṣe awari pe gbigbemi giga ti awọn ounjẹ leguminous gẹgẹbi Ewa, awọn ewa ati awọn lentils le ma dinku eewu ti endometrial akàn.
Institute of Cancer Research / World Cancer Research Fund Cancer tun ṣe iṣeduro pẹlu awọn ounjẹ ẹfọ (Ewa, awọn ewa ati awọn eso lentil) pẹlu gbogbo awọn irugbin, awọn ẹfọ ati awọn eso bi apakan pataki ti ounjẹ ojoojumọ wa fun idena aarun. Awọn anfani ilera ti amuaradagba ati awọn Ewa ọlọrọ okun, awọn ewa ati awọn eso lentil tun pẹlu idinku ninu awọn aisan ọkan, ọgbẹ suga, idaabobo awọ ati àìrígbẹyà, igbega pipadanu iwuwo, imudarasi titẹ ẹjẹ, ati bẹbẹ lọ. Ni kukuru, pẹlu awọn iye to tọ ti ọra-kekere, awọn ẹfọ amuaradagba giga gẹgẹbi apakan ti ounjẹ ilera le jẹ anfani.
Iru ounjẹ wo ni o jẹ ati awọn afikun ti o mu jẹ ipinnu ti o ṣe. Ipinnu rẹ yẹ ki o pẹlu iṣaro ti awọn iyipada jiini akàn, eyiti akàn, awọn itọju ti nlọ lọwọ ati awọn afikun, eyikeyi aleji, alaye igbesi aye, iwuwo, giga ati awọn aṣa.
Eto eto ijẹẹmu fun akàn lati addon ko da lori awọn wiwa intanẹẹti. O ṣe adaṣe ipinnu fun ọ da lori imọ -jinlẹ molikula ti a ṣe nipasẹ awọn onimọ -jinlẹ wa ati awọn ẹnjinia sọfitiwia. Laibikita boya o bikita lati loye awọn ipa ọna molikulamu biokemika ti o wa ni ipilẹ tabi rara - fun igbero ounjẹ fun akàn ti oye nilo.
Bẹrẹ NOW pẹlu ṣiṣe eto ijẹẹmu rẹ nipa didahun awọn ibeere lori orukọ akàn, awọn iyipada jiini, awọn itọju ti nlọ lọwọ ati awọn afikun, eyikeyi aleji, awọn ihuwasi, igbesi aye, ẹgbẹ ọjọ -ori ati abo.
Ounjẹ Ti ara ẹni fun Akàn!
Akàn yipada pẹlu akoko. Ṣe akanṣe ati ṣatunṣe ounjẹ rẹ ti o da lori itọkasi alakan, awọn itọju, igbesi aye, awọn ayanfẹ ounjẹ, awọn nkan ti ara korira ati awọn nkan miiran.
Awọn alaisan akàn nigbagbogbo ni lati ba pẹlu oriṣiriṣi chemotherapy awọn ipa ẹgbẹ eyiti o ni ipa lori didara igbesi aye wọn ati ṣetọju awọn itọju miiran fun akàn. Mu awọn ẹtọ to dara ati awọn afikun ti o da lori awọn imọran ti imọ-jinlẹ (yago fun iṣiro ati yiyan laileto) jẹ atunṣe abayọda ti o dara julọ fun aarun ati awọn ipa ẹgbẹ ti o ni ibatan itọju.