Highlights
Lêkolîn û meta-analîzên cihêreng diyar kirin ku vexwarina zêde ya xwarinên ultra-pêvajokirî yên wekî goştên hilberkirî (mînak- Bacon û ham), goşt û masiyên parastî yên xwê, tîrêjên sorkirî, vexwarinên şîrîn û xwarinên/zebzeyên tirş dibe sedema zêdebûna metirsiyê. yên cuda qansêr cureyên wek sîng, kolorektal, esofageal, mîde û pençeşêrên naso-faringe. Lêbelê, xwarinên kêm kêm û hin xwarinên pêvekirî, her çend hatibe guhertin jî, dibe ku ji tenduristiya me re zirarê nebîne.
Di nav çend dehsalên paşîn de, vexwarina xwarinên pêvajoyî pir zêde bûye. Li gorî xwarinên xav ên wekî fêkî û sebze, dexlên bêkêmasî û malzemeyên din ên ku em ji bo pijandinê hiltînin, xwarinên ultra-çêkirî çêtir û guncantir in, û bi gelemperî% 70 selikên kirîna me digirin. Wekî din, daxwazên me yên ji bo barê çîkolata, paketek crisps, xwarinên mîna sosîs, hotdog, salamîs û şûşeyek vexwarinên şirîn bêtir ji me xwestin ku em giravên bi xwarinên tendurust ên li supermarket dagirtî paşguh bikin. Lê gelo em bi rastî fam dikin ku xwarina bi rêkûpêk ya xwarinên ultra-nîzamî çiqas zirardar dibe?
Li gorî lêkolînek ku di sala 2016-an de di BMJ Open-ê de hate weşandin, xwarinên ultra-pêvajokirî ji% 57.9 kaloriyên ku li Dewletên Yekbûyî têne xwarin pêk tê, û ji sedî 89.7 enerjiyê ji şekirên lêzêdekirî beşdar bûne (Eurídice Martínez Steele et al, BMJ Open., 2016 ). Zêdebûna karanîna xwarinên ultra-pêvajokirî bi zêdebûna belavbûna qelewbûn û nexweşiyên têkildar re li Dewletên Yekbûyî û welatên cihêreng ên cîhanê re têkildar e. Berî ku em bêtir li ser bandora xwarinên ultra-pêvajokirî li ser xetera pêşkeftina nexweşiyên xeternak ên jiyanê yên wekî qansêr, Ka em fêm bikin ka xwarinên pêvajo çi ne.
Xwarinên Pêvajo û Ultra-Pêvajokirî çi ne?
Her xwarinek ku di dema amadekirinê de bi rengekî an ya din ji rewşa xweya xwezayî hatibe guhertin wekî 'Xwarina Pêvajoyî' tê binavkirin.
Pêvajoya xwarinê dikare her prosedurek ku xwarinê ji rewşa xweya xwezayî diguherîne tê de hebe:
- Sarîqeşa
- Canning
- Baking
- Dry
- Rijandin
- pêlhev
- Sofac
- Pasteurîzekirin
- Kevir kirin
- Boiling
- Cixare
- Blanching
- Dehişkandin
- Tevlihev kirin
- Packaging
Digel vê yekê, dibe ku pêvekirin zedêkirina malzemeyên din ên xwarinê jî hebe ku çêja û jiyana wê ya çêtir çêke wekî:
- Parêzerên
- Flavors
- Additives of Other Food
- Xwê
- Îekir
- Fats
- Nutriyan
Ev tê vê wateyê ku piraniya xwarinên ku em bi gelemperî dixwin bi dereceyek pêvajoyê têne girtin. Lê gelo ev jî tê vê wateyê ku hemî xwarinên nîzamî ji bo laşê me xirab in? Ka em pê zanibin!
Li gorî NOVA, pergalek dabeşkirina xwarinê ku xwarinan li gorî hûrgulî û armanca pêvekêşana xwarinê dabeş dike, xwarin bi firehî li çar kategoriyan têne dabeş kirin.
- Xwarinên neverastandî an kêmtirîn pêvajoyî
- Materyalên kulîner ên pêvajoyê
- Xwarina xwarinê
- Xwarinên ultra-raçavkirî
Xwarinên Pêvajoya Neçêkirî an Kêmkî Pêvajo
Xwarinên neverastandî ew xwarinên ku di teşeya xweya xav an xwezayî de têne girtin in. Dibe ku xwarinên bi hindikayî hatine pêvekirin, piranî ji bo parastinê, hinekî werin guhertin, lê naveroka xurekan a xwarinan nayên guhertin. Hin pêvajoyên paqijkirin û rakirina perçeyên nexwestî, sarbûn, pasterizkirin, zexelkirin, cemidandin, û pakkirina valahiyê ne.
Hin nimûneyên xwarinên ne-pêgirtî an kêmtirîn pêvajoykirî ev in:
- Fêkî û sebzeyên teze
- Hemû golan
- Şîr
- Eggs
- Masî û Goşt
- Nuts
Pêkhateyên Pîvana Pêvajoyê
Vana timûtim bi serê xwe nayên xwarin lê ew malzemeyên ku em bi gelemperî ji bo pijandinê bikar tînin, ji pêvajoya kêmtirîn di nav de safîkirin, hûrkirin, pîvandin an zext girtin.
Hin mînakên xwarinên ku dikevin vê kategoriyê ev in:
- Îekir
- Xwê
- Rûnên nebat, tov û gûzan
- Runê nîvişk
- Dohn
- Tirşe
- Ardê genimê tevde
Xwarinên Pêvajûkirî
Ev hilberên xwarina hêsan in ku bi lêzêdekirina şekir, rûn, rûn, xwê, an jî malzemeyên din ên çêkirî yên xwarinçêkirinê li xwarinên neçêkirî an bi hindikayî çêkirî têne çêkirin. Ev bi piranî ji bo zêdekirina refikê an baştirkirina tama hilberên xwarinê tê kirin.
Proses di nav de nan û penîr rêbazên parastin an pijandinê yên cuda û zexmkirina ne-alkolî hene.
Hin nimûneyên xwarinên hilberandî ev in:
- Sebze, fêkî û fasûlîyên konserveyî an şûşeyî
- Gûz û tovên xwêkirî
- Tuna konserve
- Penîr
- Nanên nû çêkirin, pakêtkirî
Xwarinên Ultra-Pêvajo
Wekî ku term pêşniyar dike, ev xwarinên pir bihurbar in, bi gelemperî bi pênc an zêdetir malzeme. Pir ji vana bi gelemperî amade ne ku bixwin an jî bi tenê amadekariyek zêde ya hindik hewce ne. Xwarinên ultra-nerîn bi gelek gavên pêvajoyê bi karanîna gelek malzemeyan têne girtin. Digel van malzemeyên ku di xwarinên pêvekirî de wekî şekir, rûn, rûn, xwê, antî-oksîdan, stabîlîzer û parêzvan têne dîtin, di van xwarinan de dibe ku madeyên din jî hebin wekî emulsifier, şirînahî, rengên çêkirî, stabîlîzator û çêjan.
Hin nimûneyên xwarinên ultra-kirinê ev in:
- Hilberên goşt ên ji nû ve hatine çêkirin / çêkirin (mînak: Sosîs, ham, bacon, kûçikên germ)
- Aryekir, vexwarinên karbonî
- Ckrem, çîkolata, şekir
- Hin xwarinên amade-xwarin ên cemidî
- Psorbeyên tavêjî, nîsk û şîraniyên bi toz û pakkirî
- Çerez, hin şîfre
- Kevirên taştê, dexl û barên enerjiyê
- Nîvrokên pakêtkirî yên şêrîn an şor ên wekî pincar, pelikên sosîs, pît û pastik
- Margarîn û belav dibe
- Xwarinên bilez ên wekî firingî, burger
Gelek ji van xwarinên ultra-pêvajoyê wekî bacon û sosîs beşek ji parêza Rojavayî ne. Ji bo ku tendurist bimînin divê ji van xwarinan were dûrxistin. Lêbelê, xwarinên kêm kêm û hin xwarinên pêvekirî, her çend hatibe guhertin jî, ji tenduristiya me re zirarê nadin. Di rastiyê de, ji hin xwarinên kêmtirîn pêvajoyî ji parêza tendurustî ya wekî şîrê kêm-rûn nayê dûr xistin; nanên genimê nû yên teze hatine çêkirin; sebze, fêkî û hêşînahiyên şûştî, tûrkirî û nû-birrîn; û tonek konserve.
Xwarinên Ku Piştî Tespîta Kanserê bixwin!
Du pençeşêr ne yek in. Ji her kesî rêbernameyên hevotinê yên hevpar bigirin û di derheqê xwarin û pêvekan de bi ewlehî biryarên kesane bidin.
Çima divê em ji Xwarinên Ultra-Pêvajokî dûr bisekinin?
Lamlandin awayê xwezayî yê laş e ku li hember nexweşiyan li berxwe dide an dema ku birîndar dibe pêvajoya başbûnê teşwîq dike. Lêbelê, di nebûna laşek biyanî de iltîhaba demdirêj, demdirêj dibe ku zirarê bide tevnên tendurist ên laş, pergala parastinê lawaz bike û bibe sedema nexweşiyên xeternak ên jiyanê yên mîna penceşêrê.
Xwarinên ultra-nerîtkirî timûtim dibin sedema iltîhaba kronîk û nexweşîyên têkildar di nav wan de penceşêr.
Dema ku em xwarinên ultra-pêvedkirî bi şekirên zêdekirî dixwin, asta glukozê, ku çavkaniya bingehîn a enerjiyê ye, di xwînê de zêde dibe. Dema ku asta glukozê zêde be, însulîn dibe alîkar ku zêdeyê di şaneyên qelew de were hilanîn. Ev di dawiyê de dikare bibe sedema zêdekirina kîloyan, qelewbûn û berxwedana însûlînê ku bi nexweşiyên din re têkildar e wekî pençeşêr, şekir, kezeba rûnê rûn, nexweşiyên gurçik ên kronîk û hwd. Fruktoza ku di şekir de heye, dibe ku bibe sedema iltîhaba şaneyên endoteliyal ên ku damarên xwînê dorpêç dikin, dibe sedema nexweşiyên dil û reh.
Dibe ku xwarinên ultra-raçavkirî trans-rûnên ku bi rêya hîdrojenasyonê têne damezrandin, pêvajoyek ku ji bo baştirkirina teşe, aramî û jiyana refikê tê kirin, tê de hebin. Dibe ku gelek xwarinên wekî firingî, firingî, pastî, popporn û şikeftan de rûn-trans hebe.
Dibe ku rûnên trans asta kolesterolê ya xerab (LDL) zêde bikin û asta kolesterolê ya baş (HDL) kêm bikin, bi vî rengî metirsiya nexweşiyên dil, derb, kanser û şekir zêde bibe.
Di nav goştên nixumandî de di heman demê de astên bilind ên rûnên têrbûyî hene ku dibe ku asta kolesterolê ya xerab (LDL) zêde bikin, bi vî rengî xetera nexweşiyên dil, derb, kanser û şekir zêde dike. Mînakên goştên nîskandî sosîs, kûçikên germ, selamû, ham, bacona saxkirî û beef jerky hene.
Bandora girtina xwarinên ji karbohîdartên safî hatine çêkirin dişibihe wan ên ku şekir lê zêde kirine. Karbonhîdratên rafînkirî jî piştî vexwarinê di glukozê de parçe dibin. Dema ku asta glukozê zêde be, zêde di şaneyên qelew de tê hilanîn û di encamê de dibe sedema zêdebûna kîlo, qelewbûn û berxwedana însulîn. Vê encamên bi nexweşiyên têkildar ên wekî penceşêr, şekir, nexweşiyên dil û demarên din û hwd.
Di gelek xwarinên ultra-pêvajo de naveroka xwê pir zêde ye ku dikare astên sodyûmê di xwînê de zêde bike û dibe ku bibe sedema tansiyona xwînê û nexweşiyên dil û reh.
Dibe ku Xwarinên Ultra-Pêvajoyî tiryakê bibin, kêmbûna fîber û nirxa xurekê
Hin ji van hilberên xwarinê bi mebesta zêdekirina xwestekên mirovan têne sêwirandin, da ku ew ê hilberê bêtir bikirin. Todayro, hem zarok û hem jî mezin bi heman awayî ji xwarinên ultra-pêgirtî yên wekî vexwarinên karbonî, firingî, firingî, sosîs û goştên din ên pêgirtî (xwarinên mînak: ham, kûçikên germ, bacon) û hwd. Piraniya van xwarinan jî dibe ku nebin xurdemenî û fîbera pêwîst.
Komeleya di navbera Xwarinên Pêvajoya Ultra û Penceşêrê de
Lekolînwanên li seranserê cîhanê cûrbecûr lêkolînên çavdêriyê û meta-analîzan kirine da ku komeleya xwarinên ultra-pêvajoyê yên bi rîska celebên cûreyên penceşêrê binirxînin.
Vexwarina Xwarinên Pêvajoya Ultra û Xetereya Penceşêrê Sîngê
Lêkolîna hevkariya pêşerojê ya NutriNet-Santé
Di lêkolîna ku di 2018-an de hatî weşandin de, lêkolînerên ji Fransa û Brezîlyayê daneyên ji lêkolîna bingeha nifûsê ya bi navê Lêkolîna hevrayî ya NutriNet-Santé bikar anîn ku tê de 1,04980 beşdaran herî kêm 18 salî û temenê navîn 42.8 sal jî hene da ku têkiliya di navbera vexwarina xwarina ultra-hilberandî û xetereya kanserê. (Thibault Fiolet et al, BMJ., 2018)
Di dema nirxandinê de xwarinên jêrîn wekî xwarinên ultra-pêvajoykirî hatin hesibandin-nan û pincarên pakkirî yên girseyî, xwarinên pakkirî yên şîrîn an şîrîn, şirînahî û şirînahiyên pîşesazkirî, sûs û vexwarinên şirînkirî, gogên goşt, nîskên mirîşk û masiyan, û hilberên goştê ji nû ve hatî çêkirin (mînak: goştên hilberandî yên wekî sosîs, ham, kûçikên germ, bacon) ji bilî xwê bi parêznameyên din ve hatî veguheztin; noodles û şorbeyên tavilê; xwarinên amade yên cemidandî an refikê; û hilberên xwarinên din ên ku bi piranî an bi tevahî ji şekir, rûn û rûnan, û madeyên din ên ku bi gelemperî di amadekariyên kulîlkê de têne bikar anîn yên wekî rûnên hîdrojenkirî, nîskên guhezandî, û veqetandinên proteînê têne bikar anîn.
Lêkolîn diyar kir ku her% 10 zêdebûna vexwarina xwarinên ultra-nixumandî bi% 12 xetereya ji bo kanserê giştî û 11% xetera ji bo kansera pêsîranê re têkildar bû.
Xwarina xwarinên Enerj-Dense, Xwarinên Bilez, Vexwarinên aryekir, û Xetereya Penceşêrê ya Sîngê
Lêkolînerên ji Dibistana Bijîşkî ya Robert Wood Johnson, New Jersey li Dewletên Yekbûyî lêkolînek bi 1692 jinên Afrîkî Amerîkî (AA) re 803 bûyer û 889 kontrolên tendurist nirxandin; û 1456 jinên Ewropî yên Amerîkî (EA) di nav wan de 755 rewş û 701 kontrolên tendurist, û dît ku pir caran vexwarina xwarinên bi enerjî-têr û bilez ên bi nirxê xurek ê nebaş dibe ku xetera kansera pêsîrê li her du jinên AA û EA zêde bike. Di nav jinên EA yên piştî menopauzê de, rîska kansera pêsîrê jî bi vexwarina gelek caran vexwarinên şekir re têkildar bû. (Urmila Chandran et al, Kansêrê Nutr., 2014)
Vexwarina Xwarinên Pêvajoya Ultra-Risk û Xetereya Penceşêrê Colorectal
Vexwarina Goştê Pêvajoyî û Xetereya Kansera Colorectal
Di vekolînek vê dawîyê de ku di Çileya 2020-an de hate weşandin, lêkolîner daneyên 48,704 jinên di navbera 35 û 74 salî de ku beşdarî Lêkolîna Xwîşkê ya paşerojê ya Dewletên Yekbûyî û Puerto Rico-yê bûn analîz kirin û dîtin ku xwarina rojane ya zêde ya goştên hilberî (mînak: sosîs, kûçikên germ, selamî, ham, bakon û goştê goştê biraştî) û berhemên goştê sor ên barbekû/grîlandî, tevî steak û hamburger, bi zêdebûna xetereya nexweşiyê re têkildar bûn. kansera colorectal di jinan de. (Suril S Mehta et al, Bîomarkerên Qansêr Epidemiol Pêşîn, 2020)
Xwarinên Bilez, Sîrînahî, Vexwarina Vexwarinê û Xetereya Penceşêrê Colorectal
Lekolînwanên Zanîngeha Urdunê ji 220 bûyerên pençeşêra colorectal û 281 kontrolên ji nifûsa Jodanian nirxandin û dîtin ku vexwarina xwarinên bilez ên wekî falafel, vexwarina rojane an ≥5 servîs / hefteyê kartol û çîmento, 1-2 an > Di sandwîçan de her hefte 5 heb kartolên sorkirî an jî heftê 2-3 heb mirîşk dikarin talûkeya kanserê colorectal zêde bikin. (Reema F Teyem et al, Asyayê Pac J Cancer Pêşîn., 2018)
Lekolînwanan destnîşan kir ku vexwarina xwarinên bilez ên sorkirî dibe ku bi girîngî bi xetereya zêdebûna metirsiya pençeşêra zor li Urdunê ve têkildar be.
Vexwarina Xwarinên Pêvajoya Ultra û Kanserê Esophageal
Di meta-analîzek sîstematîkî de ku ji hêla lêkolînerên ji Zanîngeha Bijîşkî ya Leşkerî ya Çaremîn, parêzgeha Shanxi li Chinaînê ve hatî kirin, wan têkiliya di navbera xetereya penceşêrê esophageal û vexwarina xwarin/sebzeyên hilberandî û tirşkirî de nirxandin. Daneyên ji bo lêkolînê bi lêgerîna edebiyatê ya di databasesên PubMed û Web of Science de ji bo lêkolînên ku ji 1964 -an heya Nîsana 2018 -an hatine weşandin hatine wergirtin. (Binyuan Yan et al, Bull Cancer., 2018)
Di analîzê de hate dîtin ku komên ku bi xwarinek pir zêde vexwarinê tevdigerin bi 78% rîska penceşêrê mîzê li gorî komên vexwarinê yên herî hindik re têkildar in. Lêkolînê di heman demê de bi zêdebûna xwarinên tirşkirî (dibe ku sebzeyên tirşkirî jî hebe) xeterek girîng a xetereya penceşêrê mîzê jî dît.
Di lêkolînek din a bi vî rengî de, hate dîtin ku vexwarina sebzeyên parastî dibe ku bi xetereya zêdebûna penceşêrê qirikê re têkildar be. Lêbelê, berevajî lêkolîna berê, encamên vê lêkolînê di navbera metirsiya penceşêrê esophageal û sebzeyên tirî de têkiliyek girîng nîşan neda. (Qingkun Song et al, Cancer Sci., 2012)
Lêbelê, li ser bingeha van lêkolînan, em dikarin encamê bigirin ku hin xwarinên pijiyayî an xwarinên parastî dibe ku bi xetereya zêdebûna penceşêrê qirikê re têkildar be.
Xwarinên bi xwê-parastî û Xetereya Kansera Gastric
Lêkolînerên ji Zanîngeha Tibê ya Kaunas a li Lîtvanyayê lêkolînek li ser nexweşxaneyê pêk anîn ku tê de 379 bûyerên penceşêrê yên mîdeyê ji 4 nexweşxaneyên li Lîtvanyayê û 1,137 kontrolên saxlem tê de hebûn û dîtin ku vexwarina zêde ya goştê şor, goştê dûmankirî û masiyên dûmankirî bi girîngî ve girêdayî ye. rîska mîdeyê qansêr. Wan her weha dît ku girtina kivarkên xwêkirî dibe ku xetera kansera mîdeyê jî zêde bike, lê dibe ku ev zêdebûn ne girîng be. (Loreta Strumylaite et al, Medicina (Kaunas)., 2006)
Lêkolîn destnîşan kir ku goştê xwê-parastî û hem jî masî dikare bi girîngî bi xetereya zêdebûna penceşêra gastrîkê re têkildar be.
Masîya Xwêkirî û Penceşêrê Nasopharyngeal bi Styleêwazê Kantonî
Lêkolînek bingehîn a bingeha nexweşxaneyê ku ji hêla lêkolînerên Laboratora Key Key a Onkolojiyê ya li Çîna Başûr ve hat kirin, ku tê de 1387 bûyer û 1459 kontrolên hevberkirî hene, dît ku xwarina masiyê xwê yê şêwazê kantonî, sebzeyên parastî û goştê parastî / saxkirî bi girîngî ve têkildar bû bi xetereya zêdebûna metirsiya pençeşêrê ya nasopharyngeal. (Wei-Hua Jia et al, Kanserê BMC., 2010)
Bikaranîna Xwarinên Ultra-Pêvajoyî û Qelewbûn
Qelewbûn yek ji mezintirîn faktorên metirsiya penceşêrê ye.
Di lêkolîna ku ji hêla çend lêkolînerên ji Brezîlya, Dewletên Yekbûyî û Keyaniya Yekbûyî ve hatî kirin li ser bingeha daneyên Lêkolîna Dieteyê ya Brezîlya 2008-2009 de, ku tê de 30,243 kesên ≥10 salî hene, wan dît ku xwarinên ultra-pêvajoyê wekî şekir, çerez, şekir vexwarinên şirîn, û sêlên amade-xwarin 30% ji vejena enerjiyê ya tevahî û vexwarinek mezin a xwarinên ultra-pêvedayî temsîlkirina laş-girseyî-mezin û xetereya qelewbûnê dikir. (Maria Laura da Costa Louzada et al, Berê Med., 2015)
Di lêkolîna bi navê lêkolîna PETALE de ku nirxand ka parêz çawa bandor li tenduristiya 241 zaroktiya leukemiya akût a lîmfoblastik a bi temenê navîn a 21.7 sal dike dike, hate dîtin ku xwarinên ultra-pêvekirî% 51 ê veberhênana tevahî ya enerjiyê pêk tîne. (Sophie Bérard et al, Nutrients., 2020)
Xwarinên wek Goştên sor û pêçandî (mînak: sosîs, ham, bacon) rîska qelewbûnê jî pir zêde dike.
Xelasî
Encamên ji lêkolîn û meta-analîzên cihêreng destnîşan dikin ku xwarina zêde ya xwarinên ultra-pêvajokirî yên wekî goştên hilberkirî (mînak: sosîs, kûçikên germ, salamî, ham, bakonê saxkirî û goştê goştê goştê goşt), xwê, goşt û masiyên parastî, vexwarinên şîrîn û Xwarinên tirş / sebze dibe ku bibe sedema zêdebûna metirsiya celebên penceşêrê yên wekî sîng, kolorektal, esophageal, mîde û nasopharyngeal. kanserên. Zêdetir xwarinan li malê bixwin û xwe ji xwarinên pir-pêvajokirî yên wekî sosîs û bacon dûr bixin ji ber ku ew dibe sedema iltîhaba kronîk û nexweşiyên pêwenddar tevî kanserê.
Hûn kîjan xwarinê dixwin û kîjan lêzêdekirinê digirin biryara we ye. Pêdivî ye ku biryara we li ser mutasyonên genê penceşêrê, yên ku penceşêr, dermankirin û lêzêdekirina berdewam, her alerjî, agahdariya şêwaza jiyanê, giranî, bilindî û adetan vedihewîne.
Plansaziya xwarina ji bo penceşêrê ji addon ne li ser bingeha lêgerînên înternetê ye. Ew li gorî bingeha zanista molekulî ya ku ji hêla zanyar û endezyarên nermalava me ve hatî bicîh kirin, biryara girtinê ji bo we otomatîk dike. Bêyî ku bala we bikişîne ku hûn rêgezên molekulî yên biyokîmyayî yên bingehîn fam dikin an na - ji bo plansazkirina parêzê ji bo penceşêrê ew têgihiştin hewce ye.
NIHA dest bi plansaziya parêza xwe bikin û bersivê bidin pirsên li ser navê penceşêrê, mutasyonên genetîkî, dermankirin û lêzêdekirina berdewam, her alerjî, adet, şêwazê jiyanê, koma temen û zayendê.
Ji bo Penceşêrê Xwarina Kesane!
Penceşêr bi demê re diguhere. Xwarina xwe li ser bingeha nîşana penceşêrê, dermankirin, şêwaza jiyanê, tercîhên xwarinê, alerjî û faktorên din xweş bikin û biguhezînin.
Nexweşên penceşêrê pir caran neçar in ku bi cûda re mijûl bibin tesîrên kemoterapî ku li ser kalîteya jiyana wan bandor dike û li dermanên alternatîf ên penceşêrê digerin. Take the xwarin û lêzêdekirina rast li ser bingeha ramanên zanistî (Ji texmîn û hilbijartina bêserûber dûr bisekinin) ji bo pençeşêr û bandorên alî yên têkildarî dermankirinê dermanê xwezayî yê çêtirîn e.