ქიმიოთერაპია და მისი გვერდითი მოვლენები კიბოში

მაჩვენებლები

ქიმიოთერაპია არის კიბოს მკურნალობის საყრდენი და პირველი რიგის თერაპია კიბოს უმეტესობისთვის, რასაც ამყარებს კლინიკური მითითებები და მტკიცებულებები. ამასთან, ბოლო რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში სამედიცინო მიღწევებისა და სიმსივნით გადარჩენილთა რიცხვის გაუმჯობესების მიუხედავად, ქიმიოთერაპიის მოკლევადიანი და გრძელვადიანი გვერდითი მოვლენები კვლავ სერიოზულ საზრუნავს წარმოადგენს როგორც პაციენტებისთვის, ასევე კლინიცისტებისთვის. სწორი კვებისა და საკვები დანამატების არჩევა დაგეხმარებათ ამ გვერდითი ეფექტების შემსუბუქებაში.

რა არის ქიმიოთერაპია?

ქიმიოთერაპია არის ერთგვარი კიბოს მკურნალობა, რომელიც იყენებს წამლებს სწრაფად გამყოფი კიბოს უჯრედების განადგურების მიზნით. ის ასევე არის პირველი რიგის თერაპიის არჩევანი კიბოს უმეტესობისთვის, როგორც ეს მხარდაჭერილია კლინიკური გაიდლაინებითა და მტკიცებულებებით.

ქიმიოთერაპია თავიდანვე არ იყო გათვლილი კიბოს მკურნალობისთვის. სინამდვილეში, ის მეორე მსოფლიო ომის დროს აღმოაჩინეს, როდესაც მკვლევარებმა გააცნობიერეს, რომ აზოტის მდოგვის გაზმა დიდი რაოდენობით ლეიკოციტები გაანადგურა. ამან გამოიწვია შემდგომი გამოკვლევა იმის შესახებ, შეეძლო თუ არა მას შეაჩეროს სხვა სწრაფად გამყოფი და მუტაციული კიბოს უჯრედები. მეტი გამოკვლევის, ექსპერიმენტისა და კლინიკური ტესტირების შედეგად, ქიმიოთერაპია გადაიქცა დღეს.

ქიმიოთერაპიის სხვადასხვა მედიკამენტებს აქვთ მოქმედების მკაფიო მექანიზმები, რომლებიც გამოიყენება სპეციფიკური კიბოს ტიპების მიზანმიმართვისთვის. ეს ქიმიოთერაპიული პრეპარატები ინიშნება:

• ან ოპერაციამდე დიდი სიმსივნის ზომის შემცირება;
• ზოგადად რომ შეანელოთ კიბოს უჯრედების ზრდა;
• კიბოს მკურნალობა, რომელიც მეტასტაზირებულია და სხეულის სხვადასხვა ნაწილში ვრცელდება; ან
• აღმოფხვრას და გაასუფთაოს ყველა მუტაცირებული და სწრაფად მზარდი კიბოს უჯრედები, რათა თავიდან იქნას აცილებული შემდგომი რეციდივი მომავალში.

დღესდღეობით 100-ზე მეტი ქიმიოთერაპიული პრეპარატი დამტკიცებულია და ხელმისაწვდომია სხვადასხვა ტიპის კიბოს დაავადებების ბაზარზე. ქიმიოთერაპიის წამლების სხვადასხვა კატეგორიაში შედის ალკილაციური აგენტები, ანტიმეტაბოლიტები, მცენარეული ალკალოიდები, სიმსივნის საწინააღმდეგო ანტიბიოტიკები და ტოპოიზომერაზის ინჰიბიტორები. ონკოლოგი იღებს გადაწყვეტილებას იმის შესახებ, თუ რომელი ქიმიოთერაპიული პრეპარატი უნდა იქნას გამოყენებული კიბოთი დაავადებულთა სამკურნალოდ, სხვადასხვა ფაქტორების გათვალისწინებით. Ესენი მოიცავს:

• კიბოს ტიპი და სტადია
• კიბოს ადგილმდებარეობა
• პაციენტის არსებული სამედიცინო პირობები
• პაციენტის ასაკი და ზოგადი ჯანმრთელობა

ქიმიოთერაპიის გვერდითი მოვლენები

ბოლო რამდენიმე ათწლეულის განმავლობაში სამედიცინო მიღწევებისა და სიმსივნით გადარჩენილთა რაოდენობის გაუმჯობესების მიუხედავად, გვერდითი მოვლენები კიბოს საწინააღმდეგო ქიმიოთერაპია კვლავ შეშფოთების მთავარ წყაროდ რჩება როგორც პაციენტებისთვის, ასევე კლინიკოსებისთვის. მკურნალობის ტიპისა და მოცულობიდან გამომდინარე, ქიმიოთერაპიამ შეიძლება გამოიწვიოს მსუბუქი ან მწვავე გვერდითი მოვლენები. ამ გვერდითმა ეფექტებმა შეიძლება მნიშვნელოვნად იმოქმედოს კიბოს პაციენტის ცხოვრების ხარისხზე.

მოკლევადიანი გვერდითი მოვლენები

ქიმიოთერაპია უმეტესად აზიანებს უჯრედებს, რომლებიც სწრაფად იყოფა. ჩვენი სხეულის სხვადასხვა ნაწილები, სადაც ნორმალურად ჯანმრთელი უჯრედები ხშირად იყოფა, შესაძლოა ყველაზე მეტად დაზარალდეს ქიმიოთერაპიით. თმის, პირის ღრუს, კანის, ნაწლავებისა და ძვლის ტვინის გავლენას ახდენს ქიმიოთერაპიული პრეპარატები.

ქიმიოთერაპიის მოკლევადიანი გვერდითი მოვლენები, რომლებიც აღინიშნება სიმსივნით დაავადებულებში, მოიცავს:

• თმის ცვენა
• გულისრევა და ღებინება
• მადის დაკარგვა
• ყაბზობა ან დიარეა
• დაღლილობის
• უძილობა 
• სუნთქვის პრობლემა
• კანის ცვლილებები
• გრიპის მსგავსი სიმპტომები
• Pain
• ეზოფაგიტი (საყლაპავის შეშუპება ყლაპვის გაძნელებას იწვევს)
• პირის ღრუს წყლულები
• თირკმელებისა და შარდის ბუშტის პრობლემები
• ანემია (სისხლის წითელი უჯრედების შემცირებული რაოდენობა)
• ინფექციის
• სისხლის შედედების პრობლემები
• გაიზარდა სისხლდენა და სისხლჩაქცევები
• ნეიტროპენია (ნეიტროფილების დაბალი დონე, სისხლის თეთრი უჯრედების ტიპი)

ეს გვერდითი მოვლენები შეიძლება განსხვავდებოდეს პიროვნებიდან და ქიმიოდან ქიმიოთი. იგივე პაციენტისთვის გვერდითი მოვლენები შეიძლება განსხვავდებოდეს მათი ქიმიოთერაპიის განმავლობაში. ამ გვერდითი მოვლენების უმეტესობა გავლენას ახდენს კიბოთი დაავადებულთა ფიზიკურ და ემოციურ მდგომარეობაზე. 

გრძელვადიანი გვერდითი მოვლენები

კიბოთი დაავადებულთა სხვადასხვა ჯგუფებში ქიმიოთერაპიის სამკურნალო საშუალებების ფართო გამოყენება, ტოქსიკურობები, რომლებიც დაკავშირებულია ამ კარგად დადგენილ ქიმიოთერაპიასთან, მაგ. პლატინაზე დაფუძნებული ქიმიოთერაპია გააგრძელოს ზრდა. ამრიგად, სამედიცინო მიღწევების მიუხედავად, კიბოდან გადარჩენილთა უმეტესობა ამ ქიმიოთერაპიის მკურნალობის ხანგრძლივ გვერდით ეფექტებს განიცდის, თუნდაც თერაპიიდან რამდენიმე წლის შემდეგ. ბავშვთა კიბოს ეროვნული ფონდის თანახმად, დადგენილია, რომ ბავშვთა კიბოდან გადარჩენილთა 95% -ზე მეტს 45 წლის ასაკში ექნებათ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული მნიშვნელოვანი პრობლემა, რაც შეიძლება იყოს მათი ადრეული მკურნალობის შედეგი (https: //nationalpcf.org/facts-abild-childhood-cancer/). 

ჩატარდა სხვადასხვა კლინიკური კვლევები კიბოთი დაავადებულებსა და სიმსივნის სხვადასხვა ტიპის გადარჩენილ პაციენტებზე, როგორიცაა ძუძუს კიბო, პროსტატის კიბო და ლიმფომა, მათი კიბოს მკურნალობის გრძელვადიანი გვერდითი მოვლენების განვითარების რისკის შესაფასებლად. ქვემოთ ჩამოთვლილია კლინიკური კვლევები, რომლებიც ამ ქიმიოთერაპიის გვერდით ეფექტებს აფასებს.

ქიმიოთერაპიის გრძელვადიანი გვერდითი ეფექტების კვლევები

მეორე კიბოს რისკი

კიბოს თანამედროვე მკურნალობის შედეგად ქიმიოთერაპიის ან სხივური თერაპიის გამოყენებით, თუმცა მყარი სიმსივნეების გადარჩენის სიჩქარე გაუმჯობესდა, მკურნალობის შედეგად გამოწვეული მეორადი კიბოების რისკი (ერთ – ერთი გრძელვადიანი ქიმიოთერაპიული გვერდითი მოვლენა) ასევე გაიზარდა. სხვადასხვა კვლევების თანახმად, ქიმიოთერაპიის გადაჭარბებული მკურნალობა ზრდის მეორე კიბოს დაავადების რისკს, გარკვეული დროიდან კიბოს გარეშე ყოფნის შემდეგ. 

კიბოს ეროვნული ინსტიტუტის მიერ ჩატარებულმა კვლევამ მჭიდროდ გააანალიზა მონაცემები 700,000-ზე მეტ პაციენტზე, რომლებსაც აქვთ სიმსივნის სიმსივნე ამ პაციენტებს თავდაპირველად ჩაუტარდათ ქიმიოთერაპია 2000-2013 წლებში და გადარჩნენ დიაგნოზიდან მინიმუმ 1 წელი. ისინი ასაკის 20 – დან 84 წლამდე იყვნენ. მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ თერაპიასთან დაკავშირებული მიელოდისპლასტიკური სინდრომის (tMDS) და მწვავე მიელოიდური ლეიკემიის (AML) რისკი “გამოკვლეული 1.5 მყარი კიბოს 10 – დან 22 – ჯერ გაიზარდა და გაიზარდა 23 – ჯერ. . (მორტონი L და სხვები, JAMA ონკოლოგია. 20 წლის 2018 დეკემბერი) 

კიდევ ერთი კვლევა გააკეთეს მინესოტას უნივერსიტეტის სამედიცინო სკოლის მკვლევარებმა ბავშვობაში კიბოს 20,000 21 – ზე მეტ გადარჩენილზე. ამ გადარჩენილებს პირველად დაუსვეს კიბო, როდესაც ისინი 1970 წელზე ნაკლები ასაკის იყვნენ, 1999-2.8 წლებში და მკურნალობდნენ ქიმიოთერაპიით / რენტგენოთერაპიით ან ქიმიოთერაპიით სხივურ თერაპიასთან ერთად. კვლევამ აჩვენა, რომ გადარჩენილებს, რომლებიც მკურნალობდნენ მხოლოდ ქიმიოთერაპიით, განსაკუთრებით მათ, ვინც მკურნალობდნენ პლატინის უფრო მაღალი კუმულაციური დოზებით და ალკილატირების საშუალებებით, ავთვისებიანი კიბოს რისკი 2019-ჯერ გაიზარდა საერთო მოსახლეობასთან შედარებით. (Turcotte LM et al, J Clin Oncol., XNUMX) 

2016 წელს ჩატარდა და გამოქვეყნდა კიდევ ერთი კვლევა, რომელიც აფასებს ქალთა 3,768 ლეიკემიის ან სარკომის კიბოს გადარჩენილთა მონაცემებს, გულმკერდის რადიოთერაპიის ისტორიის გარეშე. კიბოს გადარჩენილებს ადრე მკურნალობდნენ ციკლოფოსფამიდის ან ანტრაციკლინების დოზების გაზრდით. კვლევამ აჩვენა, რომ ეს გადარჩენილები მნიშვნელოვნად ასოცირდებოდნენ ძუძუს კიბოს განვითარების რისკთან. (Henderson TO et al., J Clin Oncol., 2016)

განსხვავებული გამოკვლევის შედეგად დადგინდა, რომ ჰოჯკინის ლიმფომით დაავადებულებს რადიოთერაპიის შემდეგ მეორე კიბოს განვითარების რისკი აქვთ. ჰოჯკინის ლიმფომა არის ლიმფური სისტემის კიბო, რომელიც სხეულის იმუნური სისტემის ნაწილია. (Petrakova K et al, Int J Clin Pract. 2018)

ასევე, მიუხედავად იმისა, რომ სარძევე ჯირკვლის კიბოთი დაავადებული ქალების გაცილებით მაღალი წარმატების მაჩვენებელია, მნიშვნელოვნად გაიზარდა მეორე პირველადი ავთვისებიანი სიმსივნეების შემდგომი თერაპიის რისკი (Wei JL et al, Int J Clin Oncol. 2019).

ეს კვლევები ადგენს, რომ ბავშვთა კიბოები, რომლებიც მკურნალობენ ქიმიოთერაპიის უფრო მაღალი კუმულაციური დოზებით, როგორიცაა ციკლოფოსფამიდი ან ანტრაციკლინები, განიცდიან შემდგომი კიბოს განვითარების გრძელვადიანი გვერდითი მოვლენის გაზრდის რისკს.  

გულის დაავადებების რისკი

ქიმიოთერაპიის კიდევ ერთი გვერდითი მოვლენაა გულსისხლძარღვთა ან გულის დაავადებები. სხვადასხვა გამოკვლევების თანახმად, ძუძუს კიბოდან გადარჩენილ პაციენტებში გულის უკმარისობის რისკი იზრდება, მათი კიბოს საწყისი დიაგნოზიდან და მკურნალობადან მრავალი წლის შემდეგ. გულის შეგუბებითი უკმარისობა არის ქრონიკული მდგომარეობა, რომელიც ხდება მაშინ, როდესაც გული ვერ ახერხებს სხეულის სწორად ტუმბოს სისხლს.

ბოლოდროინდელმა კვლევაში კორეელმა მკვლევარებმა შეისწავლეს გულის შეშუპებით უკმარისობასთან დაკავშირებული შემთხვევების სიხშირე და რისკფაქტორები, ძუძუს კიბოთი დაავადებულ პაციენტებში, რომლებიც გადარჩნენ კიბოს დიაგნოზის შემდეგ 2 წელზე მეტი ხნის განმავლობაში. კვლევა ჩატარდა სამხრეთ კორეის ჯანდაცვის ეროვნული ინფორმაციის მონაცემთა ბაზასთან და მოიცავდა მონაცემებს, რომლითაც ძუძუმწოვრების სიმსივნის 91,227 შემთხვევაა გადარჩენილი 2007–2013 წლებში. მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ:

• გულის შეგუბებითი უკმარისობის რისკები უფრო მაღალი იყო ძუძუს კიბოდან გადარჩენილებში, განსაკუთრებით 50 წელზე ნაკლები ასაკის გადარჩენილ ასაკში, ვიდრე პაციენტებში. 
• კიბოს გადარჩენილებს, რომლებიც ადრე მკურნალობდნენ ქიმიოთერაპიული საშუალებებით, როგორიცაა ანტრაციკლინები (ეპირუბიცინი ან დოქსორუბიცინი) და ტაქსანები (დოცეტაქსელი ან პაკლიტაქსელი), აჩვენა გულის დაავადებების მნიშვნელოვნად მაღალი რისკი (Lee J et al, კიბო, 2020 წ). 

Paulista სახელმწიფო უნივერსიტეტის (UNESP), ბრაზილიაში ჩატარებულ განსხვავებულ კვლევაში, მკვლევარებმა შეაფასეს რისკის ფაქტორები, რომლებიც დაკავშირებულია გულის პრობლემებთან, პოსტმენოპაუზის პერიოდში ძუძუს კიბოდან გადარჩენილ პაციენტებში. მათ შეადარეს ძუძუთი კიბოს 96 გადარჩენილი პოსტმენოპაუზის მონაცემები, რომლებიც 45 წელზე მეტი ასაკის იყვნენ, 192 პოსტმენოპაუზურ ქალთან, რომლებსაც არ ჰქონდათ ძუძუს კიბო. კვლევამ დაასკვნა, რომ პოსტმენოპაუზის პერიოდში ქალებს, რომლებიც ძუძუს კიბოდან გადარჩენილები არიან, უფრო ძლიერი ასოციაცია აქვთ გულის დაავადებების რისკ ფაქტორებთან და გაზრდილი მუცლის სიმსუქნე პოსტმენოპაუზურ ქალებთან შედარებით, ძუძუს კიბოს ისტორიის გარეშე (Buttros DAB et al, Menopause, 2019).

დოქტორ კაროლინ ლარსელისა და გუნდის მაიოს კლინიკიდან გამოქვეყნებულ კვლევაში, შეერთებულ შტატებში, მათ გაანალიზეს 900+ ძუძუს კიბოთი ან ლიმფომის პაციენტების მონაცემები ოლმსტედის ოლქიდან, შეერთებული შტატები. მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ ძუძუს კიბოთი და ლიმფომით დაავადებულ პაციენტებს მნიშვნელოვნად ჰქონდათ გულის უკმარისობის რისკი დიაგნოზის პირველი წლის შემდეგ, რაც 20 წლამდე გრძელდებოდა. კვლევამ ასევე დაადგინა, რომ დოქსორუბიცინით მკურნალ პაციენტებს ჰქონდათ გულის უკმარისობის ორმაგი რისკი სხვა სამკურნალო საშუალებებთან შედარებით. (კაროლინ ლარსენი და სხვ., ამერიკის კარდიოლოგიის კოლეჯის ჟურნალი, 2018 წლის მარტი)

ეს დასკვნები ცხადყოფს იმ ფაქტს, რომ კიბოს ზოგიერთ თერაპიას შეუძლია გაზარდოს გვერდითი მოვლენების განვითარების რისკი სხვადასხვა სიმსივნით გადარჩენილ პაციენტებში დიაგნოზიდან და მკურნალობადან რამდენიმე წლის შემდეგაც კი.

ფილტვის დაავადებების რისკი

ფილტვების დაავადებები ან ფილტვის გართულებები ასევე დადგენილია, როგორც ქიმიოთერაპიის უარყოფითი გვერდითი მოვლენა. სხვადასხვა გამოკვლევების თანახმად, ბავშვობაში კიბოთი გადარჩენილებმა ფილტვების დაავადებები / გართულებები უფრო მაღალია, როგორიცაა ქრონიკული ხველა, ასთმა და კიდევ მორეციდივე პნევმონია, მოზრდილებში და რისკი უფრო მეტი იყო, როდესაც უმცროსი ასაკის სხივებით მკურნალობდნენ.

კიბოს ამერიკული საზოგადოების მიერ გამოქვეყნებულ კვლევაში, მკვლევარებმა გაანალიზეს ბავშვთა კიბოს Survivor კვლევის მონაცემები, სადაც გამოკითხეს ადამიანები, რომლებიც ბავშვობაში გადაურჩნენ მინიმუმ ხუთი წლის შემდეგ კიბოს დიაგნოზს, როგორიცაა ლეიკემია, ცენტრალური ნერვული სისტემის ავთვისებიანი დაავადებები და ნეირობლასტომები. 14,000-ზე მეტი პაციენტის მონაცემების საფუძველზე, მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ 45 წლის ასაკში ფილტვის ნებისმიერი მდგომარეობის კუმულაციური სიხშირე კიბო გადარჩენილთათვის 29.6% და მათი და-ძმების 26.5% იყო. მათ დაასკვნეს, რომ ფილტვის / ფილტვის გართულებები არსებითია ბავშვთა კიბოდან გადარჩენილთა შორის და გავლენას ახდენს ყოველდღიურ საქმიანობაზე. (Dietz AC et al, კიბო, 2016 წ).

ნიუ იორკის კოლუმბიის უნივერსიტეტის მკვლევარების მიერ ჩატარებულ სხვა კვლევაში, მათ მსგავსი შეფასება ჩაატარეს 61 ბავშვის მონაცემებზე დაყრდნობით, რომლებმაც ფილტვის გამოსხივება გაიარეს და ფილტვის ფუნქციის ტესტი გაიარეს. მათ აღმოაჩინეს პირდაპირი კორელაცია, რომელიც აჩვენებს, რომ ფილტვის / ფილტვის ფუნქციის დარღვევა გავრცელებულია ბავშვთა კიბოდან გადარჩენილ პაციენტებში, რომლებიც იღებენ რადიაციას ფილტვებში, როგორც მკურნალობის სქემა. მკვლევარებმა ასევე დააკვირდნენ, რომ ფილტვის / ფილტვის ფუნქციის დარღვევის განვითარების უფრო მეტი რისკი იყო, როდესაც მკურნალობა უმცროს ასაკში ჩატარდა განვითარების გაუაზრებლობის გამო (ფატიმა ხანი და სხვები, გამოსხივების ონკოლოგიაში, 2019).

ქიმიოთერაპიის მსგავსად აგრესიული მკურნალობის რისკების ცოდნით, სამედიცინო საზოგადოებას შეუძლია კიდევ უფრო ოპტიმიზირდეს კიბოთი მკურნალობა ბავშვებში, რათა მომავალში თავიდან იქნას აცილებული ეს გვერდითი მოვლენები. ფილტვის გართულებების ნიშნები უნდა იყოს მჭიდროდ მონიტორინგი და უნდა იქნას მიღებული ზომები მათი თავიდან ასაცილებლად. 

შემდგომი ინსულტის რისკი

მთელი რიგი დამოუკიდებელი კლინიკური კვლევების მონაცემების გამოკვლევამ აჩვენა, რომ კიბოთი გადარჩენილებმა, რომლებმაც გაიარეს სხივური თერაპია ან ქიმიოთერაპიული მკურნალობა, შეიძლება ჰქონდეთ შემდგომი ინსულტის გვერდითი მოვლენების განვითარების რისკი. 

სამხრეთ კორეაში მკვლევარების მიერ ჩატარებული კვლევის შედეგად, მათ შეისწავლეს 20,707 2002 კიბოთი დაავადებული პაციენტის მონაცემები კორეის ჯანმრთელობის დაზღვევის ეროვნული სამსახურის ეროვნული ნიმუშების ჯგუფის მონაცემთა ბაზიდან 2015-3 წლებში. მათ დაადგინეს ინსულტის მაღალი რისკის დადებითი ასოციაცია კიბოთი დაავადებულებში, როდესაც კიბოთი დაავადებულებთან შედარებით. ქიმიოთერაპიის მკურნალობა დამოუკიდებლად ასოცირდებოდა ინსულტის მომატებულ რისკთან. რისკი უფრო მაღალი იყო პაციენტებში საჭმლის მომნელებელი ორგანოების კიბოთი, სუნთქვის კიბოთი და სხვათა შორის, როგორიცაა ძუძუს კიბო და მამაკაცისა და ქალის რეპროდუქციული ორგანოების სიმსივნეები. კვლევამ დაასკვნა, რომ კიბოთი დაავადებულებში ინსულტის რისკი გაიზარდა დიაგნოზიდან 7 წლის შემდეგ და ეს რისკი გაგრძელდა 2019 წლის განმავლობაში. (Jang HS et al, Front. Neurol, XNUMX)

ჩინეთის ცენტრალური სამხრეთის უნივერსიტეტის Xiangya საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სკოლის მიერ ჩატარებულმა გამოკვლევამ გააკეთა მეტაანალიზი 12 შერჩეულ დამოუკიდებელ რეტროსპექტიულ გამოქვეყნებულ კვლევაზე 1990-დან 2017 წლამდე, სულ 57,881 40 პაციენტის მონაწილეობით, რომლებიც მკურნალობდნენ სხივური თერაპიით. ანალიზმა გამოავლინა შემდგომი ინსულტის უფრო მაღალი რისკი სიმსივნით გადარჩენილებში, რომლებსაც ჩაუტარდათ სხივური თერაპია, ვიდრე მათთან, ვინც არ მკურნალობდა სხივური თერაპიით. მათ დაადგინეს, რომ რისკი უფრო მაღალი იყო სხივური თერაპიით დაავადებულ პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ ჰოჯკინის ლიმფომა და თავის, კისრის, თავის ტვინის ან ცხვირ-ხახის კიბოები. სხივური თერაპიისა და ინსულტის ეს ასოციაცია უფრო მაღალია 2019 წელზე ნაკლები ასაკის პაციენტებში, ვიდრე ხანდაზმულ პაციენტებთან შედარებით. (Huang R, et al, Front Neurol., XNUMX).

ამ კლინიკური კვლევების შედეგად დადგინდა, რომ ინსულტის შემდგომი რისკი უფრო მაღალია სიმსივნით გადარჩენილ პაციენტებში, რომლებიც ერთხანს მკურნალობდნენ სხივური თერაპიით ან ქიმიოთერაპიით.

ოსტეოპოროზის რისკი

ოსტეოპოროზი კიდევ ერთი გრძელვადიანი გვერდითი მოვლენაა, რომელიც გვხვდება კიბოთი დაავადებულებსა და გადარჩენილებში, რომლებმაც მიიღეს ისეთი მკურნალობა, როგორიცაა ქიმიოთერაპია და ჰორმონოთერაპია. ოსტეოპოროზი არის სამედიცინო მდგომარეობა, რომლის დროსაც ძვლის სიმკვრივე მცირდება, რაც ძვალს სუსტსა და მტვრევად აქცევს. მრავალი გამოკვლევის თანახმად, პაციენტები და სიმსივნის ტიპები, როგორიცაა ძუძუს კიბო, პროსტატის კიბო და ლიმფომა, განიცდიან ოსტეოპოროზის რისკს.

ჯონ ჰოპკინსის ბლუმბერგის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის სკოლის მკვლევარების მიერ ჩატარებულმა კვლევამ, ბალტიმორში, შეერთებულ შტატებში, შეაფასა ძვლის დაკარგვის პირობები, როგორიცაა ოსტეოპოროზი და ოსტეოპენია, ძუძუს კიბოს 211 გადარჩენილში. ძუძუს კიბოს ამ გადარჩენილებს დაადგინეს კიბო საშუალო ასაკში 47 წლის ასაკში. მკვლევარებმა შეადარეს ძუძუს კიბოდან გადარჩენილთა მონაცემები 567 კიბოსგან თავისუფალი ქალისგან. ანალიზმა დაადგინა, რომ ძუძუს კიბოდან გადარჩენილთა სიცოცხლეში ოსტეოპოროზის რისკი 68% -ით მეტია, ვიდრე კიბოსგან თავისუფალ ქალებთან შედარებით. შედეგები გამოჩენილია მათში, ვინც მკურნალობდნენ არომატაზას ინჰიბიტორებით, ან ქიმიოთერაპიის და არომატაზას ინჰიბიტორებით ან ტამოქსიფენით. (კოდი რამინი და სხვები, ძუძუს კიბოს კვლევა, 2018)

სხვა კლინიკურ კვლევაში გაანალიზებულია 2589 დანიელი პაციენტის მონაცემები, რომელთაც დაუსვეს დიფუზური დიდი B უჯრედული ლიმფომა ან ფოლიკულური ლიმფომა. ლიმფომით დაავადებულ პაციენტებს ძირითადად სტეროიდებით მკურნალობდნენ პრედნიზოლონით 2000 – დან 2012 წლამდე. კიბოთი დაავადებულთა მონაცემები შედარებულია 12,945 5 საკონტროლო სუბიექტთან ძვლის დაკარგვის პირობების, მაგალითად, ოსტეოპოროზული მოვლენების შესაფასებლად. ანალიზმა დაადგინა, რომ ლიმფომის მქონე პაციენტებს აქვთ მომატებული ძვლის დაკარგვის პირობების რისკი კონტროლთან შედარებით, 10 – წლიანი და 10.0 – წლიანი კუმულაციური რისკები აღნიშნულია 16.3% –ით და 6.8% –ით ლიმფომით დაავადებულთათვის 13.5% და XNUMX% კონტროლისთვის. (Baech J et al, Leuk Lymphoma., 2020 წ)

ეს დასკვნები ცხადყოფს, რომ კიბოთი დაავადებულებსა და გადარჩენილებს, რომლებმაც მიიღეს მკურნალობა, როგორიცაა არომატაზას ინჰიბიტორები, ქიმიოთერაპია, ჰორმონოთერაპია, როგორიცაა ტამოქსიფენი ან მათ კომბინაცია, ძვლის დაკარგვის პირობების რისკი აქვთ.

ქიმიოთერაპიის გვერდითი ეფექტების მართვა სწორი კვების / კვების დანამატების შერჩევით

ქიმიოთერაპიის ზოგიერთი გვერდითი მოვლენის ეფექტურად შემცირება ან მართვა შესაძლებელია ქიმიოთერაპიის მიღებით სწორი კვება / საკვები დანამატები მკურნალობასთან ერთად. დამატებები და საკვებიმეცნიერულად არჩევის შემთხვევაში, შეიძლება გაუმჯობესდეს ქიმიოთერაპიული რეაქციები და შემცირდეს მათი გვერდითი მოვლენები კიბოთი დაავადებულებში. თუმცა, კვების შემთხვევითი შერჩევა და საკვები დანამატები შეიძლება გაუარესდეს გვერდითი მოვლენები.

ქვემოთ მოცემულია სხვადასხვა კლინიკური კვლევები / მტკიცებულებები, რომლებიც მხარს უჭერს კონკრეტული საკვების / დანამატის სარგებელს კონკრეტული ქიმიური გვერდითი ეფექტის შემცირებაში კიბოს კონკრეტულ ტიპში. 

1. მეორე ეტაპის კლინიკურმა კვლევამ, რომელიც ჩაატარა შანდონგის კიბოს საავადმყოფოს და ჩინეთის ინსტიტუტის მკვლევარებმა, დაასკვნა, რომ EGCG დამატებამ შეიძლება შეამციროს გადაყლაპვის სირთულეები / ეზოფაგიტი, უარყოფითად იმოქმედოს საყლაპავის კიბოს ქიმიორადიაციის ან სხივური თერაპიის ეფექტურობაზე. (Xiaoling Li et al, სამედიცინო საკვების ჟურნალი, 2019 წ)
2. რანდომიზებული ერთმა ბრმა კვლევამ, რომელიც ჩატარდა თავისა და კისრის სიმსივნით დაავადებულ პაციენტებზე, აჩვენა, რომ საკონტროლო ჯგუფთან შედარებით, პაციენტთა დაახლოებით 30% -ს არ აღენიშნებოდა პირის ღრუს ლორწოვანი გარსის მე –3 ხარისხის (პირის ღრუს წყლულები), როდესაც დაემატა სამეფო ჟელი. (Miyata Y et al, Int J Mol Sci., 2018 წ).
3. ირანის შაჰრეკორდის სამედიცინო მეცნიერებათა უნივერსიტეტის მკვლევარების მიერ ჩატარებულმა გამოკვლევამ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ლიკოპენი შეიძლება ეფექტური იყოს ცისპლატინით გამოწვეული ნეფროტოქსიკურობის (თირკმელების პრობლემები) გამო გართულებების შემცირებაში თირკმლის ფუნქციის ზოგიერთ ნიშნულზე ზემოქმედებით. (მაჰმუდნია ლ და სხვები, ჯ ნეფროპატოლი., 2017 წ)
4. ეგვიპტის ტანტას უნივერსიტეტის კლინიკურმა კვლევამ აჩვენა, რომ გამოყენება Milk Thistle აქტიური სილიმარინი დოქსორუბიცინთან ერთად სარგებლობს მწვავე ლიმფობლასტური ლეიკემიის მქონე ბავშვებით (ALL) დოქსორუბიცინით გამოწვეული კარდიოტოქსიკურობის შემცირებით. (Hagag AA et al, Infect Disord Drug Targes., 2019 წ)
5. რიგშოსპიტალეტისა და ჰერლევის საავადმყოფოს მიერ დანიის 78 პაციენტზე ჩატარებულმა ერთმა კვლევამ აჩვენა, რომ მანიტოლის გამოყენება თავისა და კისრის კიბოთი დაავადებულ პაციენტებში, რომლებიც ღებულობენ ცისპლატინით თერაპიას, შეუძლია შეამციროს ცისპლატინით გამოწვეული თირკმლის დაზიანება (Hagerstrom E, et al, Clin Med Insights Oncol., 2019 წ).
6. ეგვიპტის ალექსანდრიის უნივერსიტეტში ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ აღება თიმოკინონით მდიდარი შავი თესლი ქიმიოთერაპიასთან ერთად შეიძლება შემცირდეს ფებრილური ნეიტროპენიის (სისხლის თეთრი უჯრედები) სიხშირე ტვინის სიმსივნის მქონე ბავშვებში. (Mousa HFM და სხვები, ბავშვის ნერვული სინდრომი, 2017 წ)

დასკვნა

მოკლედ, ქიმიოთერაპიის აგრესიულმა მკურნალობამ შეიძლება გაზარდოს მოკლევადიანი და გრძელვადიანი გვერდითი ეფექტების განვითარების რისკი, მათ შორის გულის პრობლემები, ფილტვების დაავადებები, ძვლის დაკარგვის პირობები, მეორე კიბო და ინსულტი მკურნალობიდან რამდენიმე წლის შემდეგაც კი. აქედან გამომდინარე, თერაპიის დაწყებამდე მნიშვნელოვანია კიბოს პაციენტების ინფორმირება იმ შესაძლო გვერდითი ეფექტების შესახებ, რომლებიც ამ მკურნალობამ შეიძლება მოახდინოს მათ მომავალ ჯანმრთელობასა და ცხოვრების ხარისხზე. ბავშვთა და მოზარდთა კიბოს მკურნალობის რისკისა და სარგებლის ანალიზმა უნდა უზრუნველყოს მკურნალობა ქიმიოთერაპიის კუმულაციური დოზების შეზღუდვა და ალტერნატიული ან უფრო მიზნობრივი თერაპიის ვარიანტების განხილვა მომავალში მწვავე გვერდითი მოვლენების განვითარების რისკის შესამცირებლად. სწორი კვებისა და საკვები დანამატების არჩევა ასევე დაგეხმარებათ ამ გვერდითი ეფექტების შემსუბუქებაში.

რა საკვებს მიირთმევთ და რომელ დამატებებს იღებთ, ეს არის თქვენი გადაწყვეტილება. თქვენი გადაწყვეტილება უნდა მოიცავდეს კიბოს გენის მუტაციების განხილვას, რომელიც კიბოს, მიმდინარე მკურნალობას და დანამატებს, ნებისმიერ ალერგიას, ცხოვრების წესის ინფორმაციას, წონას, სიმაღლეს და ჩვევებს.

კიბოს კვების დაგეგმვა დანამატიდან არ ემყარება ინტერნეტ ძიებებს. ის ავტომატიზირებს თქვენთვის გადაწყვეტილების მიღებას ჩვენი მეცნიერებისა და პროგრამული ინჟინრების მიერ მოლეკულურ მეცნიერებაზე დაყრდნობით. იმისდა მიუხედავად, გაინტერესებთ გაიგოთ ძირითადი ბიოქიმიური მოლეკულური გზები თუ არა - კიბოსთვის კვების დაგეგმვისთვის საჭიროა ამის გაგება.

დაიწყეთ ახლავე თქვენი კვების დაგეგმვით, კიბოს სახელზე, გენეტიკურ მუტაციებზე, მიმდინარე მკურნალობასა და დამატებებზე, ნებისმიერ ალერგიაზე, ჩვევებზე, ცხოვრების წესზე, ასაკობრივ ჯგუფზე და სქესზე პასუხის გაცემაზე.

კიბოთი დაავადებულებს ხშირად უწევთ სხვადასხვა ქიმიოთერაპიის გვერდითი ეფექტების მოგვარება, რაც გავლენას ახდენს მათ ცხოვრების ხარისხზე და ეძებენ კიბოს ალტერნატიულ თერაპიებს. სწორი კვება და დამატებები სამეცნიერო მოსაზრებების საფუძველზე (გამოცნობების თავიდან აცილება და შემთხვევითი შერჩევა) საუკეთესო ბუნებრივი საშუალებაა კიბოსა და მკურნალობასთან დაკავშირებული გვერდითი მოვლენებისთვის.

• გულის დაავადებების რისკის გაზრდა ძუძუს კიბოდან გადარჩენილ პაციენტებში
• ბავშვობაში კიბოთი გადარჩენილ პაციენტებს, რომლებიც მკურნალობენ ქიმიოთერაპიით, აქვთ შემდგომი კიბოს რისკი
• თქვენს ქიმიოთერაპიას შეუძლია კიდევ ერთი კიბო გამოიწვიოს?
• აგრესიული მკურნალობის გავლენა ბავშვებში კიბოდან გადარჩენილ პაციენტებში - ფილტვის გართულებების რისკი